Het tweede deel betreft het boek 'Jodenjacht' van Ad van Liempt en Jan Kompagnie. Van Houcke heeft een aantal zaken uit het boek op een rijtje gezet, lees en huiver:
Amsterdamse Fascisten in Uniform
Jodenjacht, schokkend boek over rol agenten bij deportaties
Het opsporen en
arresteren van Joodse onderduikers was in de Tweede Wereldoorlog vooral
de taak van gespecialiseerde afdelingen van de Nederlandse politie. Uit
nieuw baanbrekend onderzoek in het Nationaal Archief blijkt dat veel
politieagenten dit werk zo fanatiek deden dat die afdelingen kunnen
worden gezien als criminele organisaties binnen het politiebureau.
Fanatisme Jodenjagers werd zelfs Duitsers te gortig
Het boek Jodenjacht,
onder eindredactie van archivaris Jan Kompagnie en journalist en
programmamaker Ad van Liempt, is de weerslag van een onderzoek in
ongeveer 230 strafdossiers van politieagenten in het CABR, het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging dat het Nationaal Archief bewaart. Jodenjacht bevat
veel schokkende verhalen over de operaties van de speciale afdelingen.
De onderzoekers ontdekten dat zich bij de georganiseerde jacht op Joodse
onderduikers allerlei excessen hebben voorgedaan. Het kwam geregeld
voor dat het optreden van die agenten zelfs de Duitse bezetter te gortig
werd, en dat er disciplinaire maatregelen volgden.
Bedreiging en geweld
Veel van de
betrokken agenten bedreigden en mishandelden hun slachtoffers om meer
onderduikadressen te weten te komen. Ook zijn verschillende gevallen van
seksueel geweld voorgekomen: een Tilburgse agent heeft meermalen Joodse
vrouwen op het politiebureau verkracht. De Amsterdamse agent Auke
Patist, die later in de provincie Drenthe zijn werk voortzette, hield
het vierjarig zoontje van een boer boven een sloot en dreigde het kind
erin te laten vallen als het de schuilplaats van de onderduikers niet
wilde noemde. Het jongetje wees hem daarop de weg.
Speciale afdelingen
Het instellen
van speciale afdelingen bij de korpsen, met schuilnamen als Centrale
Controle (Utrecht), Groep X (Rotterdam) of Documentatiedienst (Den
Haag), was een idee van de Duitse Sicherheitsdienst.
Zo konden voor dit werk gemotiveerde agenten bij elkaar gezet worden en
had de rest van het korps geen dagelijkse bemoeienis met het arresteren
van Joden.
Meestal NSB- of SS-leden
De onderzoekers signaleren dat de overgrote meerderheid van de betrokken agenten lid was van de NSB of de SS. Ze concluderen dat de NSB als organisatie weliswaar geen rol speelde in de Jodenvervolging, maar dat individuele NSB-leden er juist een hoofdrol in speelden, en de belangrijkste uitvoerders waren van de deportatieplannen van de nazi's.
Geldbeluste antisemieten
Bij het
onderzoek naar de motieven van de agenten op Jodenjacht kwam naar voren
dat de meesten fanatieke antisemieten waren. Sommigen spraken openlijk
hun trots uit over het aantal Joden dat ze hadden opgepakt. Zonder
twijfel speelde ook geld een belangrijke rol. De onderzoekers hebben
onomstotelijk kunnen vaststellen dat de politieagenten, naast hun
normale salaris, premies kregen voor elke Jood die ze oppakten. Zelf
hebben de meesten dat ontkend, maar iemand als de Amsterdamse brigadier
Pieter Schaap gaf na de oorlog toe dat hij geregeld 800 à 900 gulden per
week extra verdiende aan arrestatiepremies - dat zou nu zo'n 5.000 euro
waard zijn. Voorts vonden de onderzoekers een uitgebreide verklaring
van een Duitse secretaresse van de Sicherheitsdienst die belast was met
het uitbetalen van premies aan agenten in het oosten van het land.
Roof en verduistering
Daarnaast
drukten de agenten op grote schaal Joods bezit achterover. Er is in de
dossiers voortdurend sprake van volle fietstassen, sieraden die in
zakken glijden, grote geldbedragen die niet aan de SD werden
overgedragen maar onderling verdeeld, stapels linnengoed, grote
hoeveelheden drank - er komt geen eind aan de litanie van door
politiebeambten geroofde goederen. In Amsterdam hield de SD een
agent aan op verdenking van diefstal: hij had 3.000 gulden in zijn
portemonnee – wat tegenwoordig 18.000 euro waard zou zijn.
Politieleiding
De meeste
excessen hebben zich voorgedaan in steden waar de leiding vooropging in
fanatisme, zoals in Nijmegen (afdelingschef Verstappen), Apeldoorn
(korpschef Meijer) en Den Haag (afdelingschef Kees Kaptein). Deze
laatste ging er prat op dat hij de grootste Jodenjager van het land was.
Tijdens zijn proces zei de openbare aanklager: 'Het Jodenvangen werd
hem tot een ware hartstocht'.
Ad van Liempt, Jan Kompagnie, Jodenjacht. De onthutsende rol van de Nederlandse politie in de Tweede Wereldoorlog Uitgeverij Balans (Amsterdam 2011).
ISBN 978 94 600 3368 1
€ 19,95
=======================================
Nog een toevoeging: In functie gevallen politieagenten worden eveneens herdacht op 4 mei, behalve die tijdens WOII aan de foute kant vielen. Men gaat er ten onrechte van uit, dat de politie na WOII volledig gezuiverd is en is gebleven van fascisten of nazi-sympathisanten. Daar valt nog wel wat over te zeggen, na het zien van de beelden. Uw Azijnpisser werd in de 80er jaren van de vorige eeuw gearresteerd door de Haagse politie wegens deelname aan een illegale radiozender (politiek, kraken), tijdens het verhoor, waar ik niets zei, werd ik voor het raam op de 2e verdieping gehouden, terwijl de 2 rechercheurs mij toebeten: "als we nu in Zuid-Afrika waren geweest, had je allang beneden gelegen....."
ISBN 978 94 600 3368 1
€ 19,95
=======================================
Nog een toevoeging: In functie gevallen politieagenten worden eveneens herdacht op 4 mei, behalve die tijdens WOII aan de foute kant vielen. Men gaat er ten onrechte van uit, dat de politie na WOII volledig gezuiverd is en is gebleven van fascisten of nazi-sympathisanten. Daar valt nog wel wat over te zeggen, na het zien van de beelden. Uw Azijnpisser werd in de 80er jaren van de vorige eeuw gearresteerd door de Haagse politie wegens deelname aan een illegale radiozender (politiek, kraken), tijdens het verhoor, waar ik niets zei, werd ik voor het raam op de 2e verdieping gehouden, terwijl de 2 rechercheurs mij toebeten: "als we nu in Zuid-Afrika waren geweest, had je allang beneden gelegen....."
